Python’da List, Indeks va Manfiy Indeks

🟢 List, Indeks, Manfiy indeks

---

📌 1. List (Ro‘yxat) Nima?

List — bu bir nechta qiymatlarni bitta o‘zgaruvchida tartiblangan holda saqlash imkonini beruvchi ma’lumot turi.

Python’da listlar [ ] kvadrat qavslar ichida yaratiladi.

🔹 Misol:

mevalar = ["olma", "banan", "shaftoli"]
sonlar = [1, 2, 3, 4, 5]

Ro‘yxat ichidagi elementlar indekslar orqali tartiblanadi.

---

🔢 2. Indeks (Index) – Ro‘yxat elementlariga murojaat

Har bir elementning o‘z raqamli indeksi (tartib raqami) bor.

Python indekslashni 0 dan boshlaydi!

Element	"olma"	"banan"	"shaftoli"
Indeks (➕)	0	1	2

🔹 Misol:

print(mevalar[0])   # Natija: "olma"
print(mevalar[1])   # Natija: "banan"

---

➖ 3. Manfiy Indekslash

Python’da listga oxiridan boshlab murojaat qilish uchun manfiy indekslar ishlatiladi.

Element	"olma"	"banan"	"shaftoli"
Indeks (➖)	-3	-2	-1

🔹 Misol:

print(mevalar[-1])   # Natija: "shaftoli"
print(mevalar[-2])   # Natija: "banan"

---

🧪 4. Amaliy Misollar

raqamlar = [10, 20, 30, 40, 50]

print(raqamlar[0])   # 10
print(raqamlar[2])   # 30
print(raqamlar[-1])  # 50 (oxirgi element)
print(raqamlar[-3])  # 30 (uchinchi element orqadan)

---

⚠️ Eslatma:

Agar mavjud bo‘lmagan indeksni chaqirsangiz, xato (IndexError) yuz beradi:

print(mevalar[5])   # ❌ IndexError: list index out of range

---

🧠 Xulosa

Tushuncha	Tavsif	Misol
List	Tartiblangan elementlar to‘plami	["olma", "banan"]
Indeks	Ro‘yxatdagi element tartib raqami (0,1,2...)	mevalar[1] → "banan"
Manfiy indeks	Oxiridan boshlab elementga murojaat	mevalar[-1] → "shaftoli"