JavaScript dasturlash tili o'zi nima?

Javascript tarixi qanday?

Javascript birinchi marta 1995-yilda Amerikalik kompyuter dasturchisi va texnologiyalari bo'yicha ijrochi Brendan Eich tomonidan ishlab chiqilgan. JavaScript birinchi marta Netscape Navigator 2 da qo'llanilgan va 1997-yilda ECMA-262 standarti sifatida tasdiqlangan. Ushbu standart ko'pincha ECMAScript deb ataladi. Brendan Eich bu tilni Netscape Communications Corporation kompaniyasida ishlash jarayonida ixtiro qilingan. Dastlab Mocha, keyinchalik LiveScript deb atalgan va nihoyat JavaScript nomini olgan. JavaScript nomi Java dasturlash tilining o'sha paytdagi mashhurligi tufayli tanlangan. Netscape va Sun Microsystems kompaniyalari orasidagi marketing hamkorligi natijasida, JavaScript nomi Java bilan bog'lanish maqsadida berilgan, garchi JavaScript va Java tilida faqat umumiylik nomda va sintaksisning ba'zi jihatlarida bo'lsa-da, ularning ishlash tamoyillari va maqsadlari turlicha.
2015-yildan JavaScript ES6 (ECMAScript 2015) sintaksisi keng qo'llanilib kelmoqda va hozirda ham foydalanilmoqda. Bu o'zgarish dasturchilarga yanada qulay va samarali dasturlash muhitini ta'minlab kelmoqda.

Javascript qayerda ishlatiladi?

JavaScript juda ko'p turli sohalarda ishlatiladi, jumladan:

• Front-end Dasturlash: JavaScript veb-sahifalarni dinamik qilish uchun ishlatiladi. HTML va CSS bilan birgalikda, u foydalanuvchi interfeyslarini yaratish uchun ishlatiladi.
• Back-end Dasturlash: Node.js yordamida JavaScript server tarafida ham ishlatiladi. Bu serverlar va ma'lumotlar bazalari bilan ishlashni osonlashtiradi.
• Mobil Ilovalar: React Native va Ionic kabi platformalar yordamida JavaScript mobil ilovalarni yaratishda ham qo'llaniladi.
• O'yinlar va Grafiklar: JavaScript WebGL va Three.js kabi kutubxonalar yordamida veb asosida o'yinlar va grafik animatsiyalar yaratishda qo'llaniladi.

Javascript nima uchun kuchli?

Javascript – bu zamonaviy veb dasturlashning asosiy tili. U veb-sahifalarga dinamik va interaktiv imkoniyatlar qo'shish uchun ishlatiladi. JavaScriptning kuchi quyidagi xususiyatlaridan kelib chiqadi:

• Dinamik va interaktiv kontent, veb-sahifalardagi elementlarni o'zgartirish: JavaScript yordamida veb-sahifadagi HTML va CSS elementlarini o'zgartirish va manipulyatsiya qilish mumkin. Masalan, foydalanuvchi tugmachani bosganda, matnni o'zgartirish yoki yangi element qo'shish mumkin.
• Foydalanuvchi harakatlariga javob berish: JavaScript hodisalar bilan ishlaydi, ya'ni foydalanuvchining click, hover, klaviatura bosilishi kabi harakatlariga javob bera oladi. Bu interaktivlikni oshiradi.
• Real vaqt rejimida ma'lumotlarni yangilash: JavaScript yordamida AJAX yoki Fetch API orqali server bilan aloqa qilib, ma'lumotlarni real vaqt rejimida yangilash mumkin. Bu foydalanuvchi sahifani yangilashga ehtiyoj sezmasdan, yangi ma'lumotlarga ega bo'lish imkoniyatini beradi.
• Barcha asosiy brauzerlarda ishlaydi: JavaScript zamonaviy brauzerlarning barchasida qo'llab-quvvatlanadi, shu bilan birga qo'shimcha plagin yoki dasturiy ta'minot talab qilinmaydi. Bu uni keng tarqalgan va oson foydalanish imkonini beradi.
• Keng Ekotizim, JavaScript uchun juda ko'p kutubxonalar va framework mavjud. Masalan eng mashhurlari, React.js, Vue.js, Angular kabi kutubxona va frameworklari rivojlanishni tezlashtiradi va osonlashtiradi. Bu kutubxona va frameworklar orqali ishlab chiqish jarayonini soddalashtirish va murakkab ilovalarni yaratishni osonlashtirish uchun ishlatilishi mumkin.

Javascriptning ustunliklari?

• O'rganish oson
  JavaScript yangi boshlovchilar uchun nisbatan oson o'rganiladigan dasturlash tili hisoblanadi. Uning sintaksisi sodda bo'lib, dasturlashga ilk qadam qo'yayotganlar uchun qulaydir. Ko'plab onlayn resurslar, kurslar va darsliklar mavjud bo'lib, ular yordamida JavaScriptni tezda o'rganish mumkin.

• Katta jamiyat
  JavaScript dunyodagi eng katta dasturchilar jamiyatlaridan biriga ega. Bu jamiyat o'zining faoliyati bilan tanilgan bo'lib, turli forumlar, GitHub repozitoriylari va Stack Overflow kabi platformalarda ko'p miqdordagi resurslar va yordam topish mumkin. Ushbu jamiyatning yordami dasturchilar uchun katta afzallikdir, chunki ular muammolarini tezda hal qilishlari mumkin.

• Ko'p platformalilik
  JavaScript bir xil kod bazasidan foydalanib, turli platformalar uchun dastur yaratish imkoniyatini beradi. Masalan, veb-saytlar, mobil ilovalar (React Native yoki Ionic yordamida), va hatto server tomonida (Node.js orqali) dasturiy ilovalar yaratish mumkin. Bu ko'p platformalilik dasturchilarga vaqt va resurslarni tejash imkonini beradi.

• Real vaqt rejimida ishlash
  JavaScript veb-sahifalarni real vaqt rejimida yangilash imkonini beradi, bu esa foydalanuvchi tajribasini sezilarli darajada yaxshilaydi. AJAX va WebSocketlar yordamida server bilan tezkor aloqalar o'rnatish va ma'lumotlarni real vaqt rejimida yangilash mumkin. Bu esa interaktiv va dinamik veb-ilovalar yaratish imkonini beradi.

• Boy ekotizim
  JavaScript ekotizimi juda boy va kengaytirilgan. Mavjud kutubxonalar va freymvorklar (React, Angular, Vue.js) dasturchilarga murakkab ilovalarni oson va tez yaratishga yordam beradi. Shuningdek, NPM (Node Package Manager) orqali millionlab paketlarni osonlik bilan integratsiya qilish va ulardan foydalanish mumkin.

• Ochiq standart
  JavaScript ochiq standartga asoslangan til bo'lib, bu uni mustaqil va global miqyosda rivojlanishiga imkon beradi. ECMA International tomonidan qo'llab-quvvatlanadi va har yili yangi versiyalar chiqariladi. Bu esa tilning doimiy ravishda rivojlanib borishini va zamonaviy dasturlash talablariga mos kelishini ta'minlaydi.

Javascript ko'p yillardan beri yetakchi o'rinlarda bo'lib kelmoqda. Masalan:

• Stack Overflow Developer Survey: Har yili Stack Overflow tomonidan o'tkaziladigan so'rovnomalar JavaScriptni eng ommabop dasturlash tillari qatorida ko'rsatadi. Misol uchun, 2023-yilda ham JavaScript 15 yil ketma-ket birinchi o'rinda turdi.

• GitHub: GitHubdagi ochiq manbali loyihalar orasida JavaScript eng ko'p foydalaniladigan tildir. GitHub Octoverse hisobotlariga ko'ra, JavaScript kod yozuvlari va loyihalar soni bo'yicha yetakchilikni davom ettirmoqda.

• Redmonk Programming Language Rankings: Redmonk dasturlash tillarining reytingida JavaScript doimiy ravishda yuqori o'rinlarda turadi. Ushbu reytinglar GitHub va Stack Overflowdagi ma'lumotlarga asoslangan bo'lib, JavaScriptning ommabopligini tasdiqlaydi.

• TIOBE Index: TIOBE Index dasturlash tillarining ommabopligini o'lchaydi va JavaScript har doim yuqori o'rinlarda bo'lib kelgan.

JavaScriptning keng qo'llanilishi uning turli platformalarda va muhitlarda ishlash imkoniyatiga ega bo'lganligi bilan izohlanadi.

Xato kamchiliklar bo'lsa uzr so'rayman, agar muammo bo'lsa men bilan @juratbek bog'laning. Rahmat!